Temat: Jak ptaki przystosowały się do lotu? – kształcimy umiejętność analizowania. Celem dzisiejszych zajęć będzie: odpowiedź na pytanie w jaki sposób ptaki przystosowały się do lotu; wykazanie związku pomiędzy budową i czynnościami życiowymi ptaków a ich przystosowaniem do lotu ; poznanie sposobu rozmnażania i rozwoju ptaków, zrozumienie przyczyn migracji ptaków; poznanie różnorodności ptaków. Moi drodzy, tak jak Wam pisałam nastąpiła pomyłka w prezentacjach. Ale damy sobie radę. Dzisiaj ją Wam przedstawiam. Na końcu są nowe pytania. Czekam na Wasze odpowiedzi w dniu dzisiejszym. Postarajcie się! Odpowiedzi mają być konkretne a nie fragmenty przepisane z książki nie mające nic wspólnego z pytaniem. I bez komunikacji między sobą ! Każdy pracuje samodzielnie! Pozdrawiam wszystkich! Na końcu prezentacji jest schemat notatki. Systematyka – zapisz do zeszytu Królestwo – zwierzęta Podkrólestwo – tkankowce Typ – strunowce Podtyp – kręgowce Gromada – ptaki Gatunek – orzeł bielik (możecie podać własny przykład) Środowisko życia Środowisko życia Ptaki żyją w środowisku lądowym. Możemy je spotkać prawie pod każdą szerokością geograficzną. PTAKI to kręgowce zdolne do latania. Są stałocieplne i jajorodne. Należą do owodniowców. Pochodzą od gadów. Dowodem na ich pochodzenie jest praptak ( Archeopteryx), który miał cechy gadzie i ptasie. Na następnym slajdzie znajdziecie rysunek przedstawiający jego prawdopodobny wygląd. Cechy gadzie Cechy ptasie Ø Długi ogon z licznymi kręgami Ø Obecność piór, które na przedramieniu miały postać lotek o niesymetrycznej chorągiewce Ø Trójpalczaste kończyny przednie z pazurami Ø stałocieplność ( prawdopodobna) Ø Uzębione szczęki Ø przeciwstawny palec stopy Ø obojczyki zrośnięte w widełki Ø Brak grzebienia na mostku Ø prawdopodobnie słabo latał, wspinając się uprzednio na drzewa. Ø Żebra brzuszne Ø przednie kończyny przekształcone w skrzydła Praptak - Archeopteryx Od 1861 odkryto w wapieniach w Bawarii 7 kompletnych szkieletów praptaków (niektóre z wyraźnymi odciskami piór). Jakiej był wielkości? I tu Was zaskoczę był mały, wielkości gołębia , ale dla rozwoju nauki było to gigantyczne odkrycie. Jak poruszają się ptaki? Każdy wie, latają, skaczą, pływają, chodzą. Ale jak, w jaki sposób potrafią pokonać przyciąganie ziemskie i wzbić się do lotu? Jak to robią, że godzinami mogą szybować w powietrzu? Co im to umożliwia? A te ich sezonowe przeloty, kiedy pokonują tysiące kilometrów? Na te i wiele innych pytań ludzie od wieków szukali odpowiedzi. Teraz wiemy, że mają szereg przystosowań dzięki którym jako jedyne kręgowce potrafią latać. Zastanów się, potrafisz wymienić kilka? Zaraz znajdziesz cechy o tym świadczące. A może znasz jeszcze inne nie napisane tutaj to je dodaj do naszej listy. Zapisz do zeszytu. Cechy świadczące o przystosowaniu się ptaków do lotu: - zapisz do 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. zeszytu Kończyny przednie przekształcone w skrzydła. Ciało pokryte piórami. Opływowy kształt ciała. Lekki szkielet – kości pneumatyczne, tzn. kości wypełnione w środku powietrzem. Delikatna budowa czaszki. Brak zębów – zmniejszenie ciężaru ciała. Wygięty obojczyk – zapewnienie opływowego kształtu w czasie lotu. Grzebień na mostku – miejsce przyczepu potężnych mięśni skrzydeł. Worki powietrzne w płucach umożliwiające podwójne oddychanie i zmniejszenie ciężaru ciała. Brak pęcherza moczowego – zmniejszenie ciężaru ciała. Cechy świadczące o przystosowaniu się ptaków do lotu: 11. Jednostronne narządy rozrodcze – zmniejszenie ciężaru ciała. 12. Budowa serca – pojawienie się przegrody w sercu. 13. Sposób ułożenia lotek w skrzydłach – stworzenie powierzchni nośnej. 14. Trójkątny kształt dzioba – zmniejszenie oporu powietrza. 15. Doskonale rozwinięte narządy zmysłów – wzrok, słuch. 16. Jedno wspólne ujście dla układu wydalniczego i pokarmowego – kloaka. 17. Usztywniony kręgosłup, kręgi które na niektórych odcinkach zrastają się. 18. Powieki chroniące oczy. 19. Gruczoł kuprowy – wydziela tłuszcz do natłuszczania piór. Są tłuste i nie wsiąka w nie woda. Jeżeli masz swoje obserwacje to je dodaj. Rodzaje piór Na różnych częściach ciała ptaka wyrastają różne pióra, które w zależności od pełnionych funkcji mają odmienny wygląd Pióro puchowe - posiada cienką oś, długie i miękkie promienie, a promyki nie łączą się ze sobą. Słabo przewodzą ciepło i tworzą wokół ptaka warstwę chroniącą go przed utratą ciepła. Pokrywowe – występują na całym ciele, nadają opływowy kształt ciała Lotki - duże i sztywne pióra umieszczone na tylnej krawędzi skrzydeł. Tworzą powierzchnię nośną skrzydła. Sterówki - sztywne pióra tworzące ogon. Umożliwiają kierowanie lotem oraz utrzymanie równowagi. Osadzone są wachlarzowato, a ich liczba waha się między 8 a 24 (u większości ptaków 10 do 12) Rodzaje pióro lotka Sterówki w ogonie myszołowa pióra puchowe Budowa pióra – narysuj w zeszycie i podpisz 1 – chorągiewka, 2 – stosina, 3 – promienie, 4 – przypiórko, 5 – dudka Budowa serca wskaż serce ptaków Budowa serca wskaż serce ptaków - C Układ krwionośny – uzupełnij i zapisz do zeszytu 1. Ptaki są zwierzętami stałocieplnymi - czyli ………. 2. Posiadają …………. układ krwionośny. 3. Występują u nich ……… obiegi krwi – tzw. ………. 4. Krew pełni funkcje: ………………. . . . . 5. Serce zbudowane jest z ………………. części. 6. Ptaki są stałocieplne dzięki …………. Sprawdź Układ krwionośny – zapisz do zeszytu 1. Ptaki są zwierzętami stałocieplnymi - czyli mają stałą temperaturę ciała. W zależności od gatunku waha się w granicach 33 – 44 o C 2. Posiadają zamknięty układ krwionośny. 3. Występują u nich 2 obiegi krwi – tzw. obieg mały (płucny) i obieg duży (całego ciała. ) 4. Krew pełni funkcje: transportową, obronną, ochronną. 5. Serce zbudowane jest z 4 części. 6. Ptaki są stałocieplne dzięki obecności przegrody w komorze serca. A teraz układ oddechowy A teraz układ oddechowy Mechanizm oddychania ptaków – spróbuj go przeanalizować Podwójne oddychania – jak to się dzieje? 1. Płuca ptaka tzw. płuca rurkowate są zakończone workami powietrznymi. 2. Kiedy ptak robi wdech powietrze drogami oddechowymi płynie do płuc i dalej do worków powietrznych. 3. Ptak robi wydech – powietrze z worków powietrznych przepływa przez płuca i drogi oddechowe. 4. Czyli podczas wdechu jeden raz powietrze przepływa przez płuca i podczas wydechu jeden raz przepływa przez płuca = dwa razy i mamy podwójne oddychanie. 5. Po co tak jest? Ptak musi pokonać przyciąganie ziemskie, aby tego dokonać potrzebuje bardzo dużej ilości energii. Skąd? Ze spalania pokarmu w obecności tlenu czyli oddychania komórkowego. Mądrze brzmi ale jest proste. Pokarm zjedzony zostaje strawiony i przetransportowany przez krew do komórek ciała a następnie w komórkach zachodzi szereg reakcji chemicznych tzw. oddychanie komórkowe. Wynikiem tego jest wytworzenie energii która jest wykorzystana przez ptaki np. do poruszania, ogrzania ciała. Do tych reakcji potrzeba dużo, tlenu i dlatego mamy podwójne pobranie tlenu. Dzięki temu oraz budowie serca ptaki to zwierzęta stałocieplne!!! Zastanów się, uzupełnij i zapisz do zeszytu U ptaków występują worki powietrze, które służą do ……. . Podczas jednego wdechu i wydechu powietrze ……. razy przepływa przez płuca. Dzięki czemu ptaki mogą wykorzystać …………. tlenu. Dzięki obecności worków powietrznych i dzięki budowie serca ptaki to zwierzęta ………………. Mogą żyć w ………… strefie klimatycznej. Układ pokarmowy ü Ptaki nie posiadają zębów. Pobieranie pokarmu umożliwiają im przystosowane do tego dzioby. ü W przedniej części przewodu pokarmowego występuje wole czyli rozszerzenie przełyku w którym magazynowany jest pokarm oraz ulega on tu rozmiękczeniu. ü Skurcze silnego umięśnionego żołądka pomagają w trawieniu pokarmu. ü Ziarnojady, aby ułatwić sobie rozcieranie pokarmu połykają kamienie. Układ pokarmowy ptaków Rozmnażanie i rozwój ptaków. Każdy wie jak rozmnażają się ptaki, ale czy na pewno? Spośród podanych poniżej zwrotów wybierz i wpisz do zeszytu te które dotyczą ptaków. toki, obojnactwo, rozdzielnopłciowość, zapłodnienie zewnętrzne, dymorfizm płciowy, zapłodnienie wewnętrzne, rozwój prosty, rozwój złożony, błony płodowe, brak błon płodowych, opieka nad potomstwem u wszystkich, całkowity brak opieki nad potomstwem, u niektórych opieka nad potomstwem, jajorodność, żyworodność, jajożyworodność, Rozmnażanie i rozwój ptaków Spośród podanych poniżej zwrotów wybierz i wpisz do zeszytu te które dotyczą ptaków. toki, obojnactwo, rozdzielnopłciowość, zapłodnienie zewnętrzne, dymorfizm płciowy, zapłodnienie wewnętrzne, rozwój prosty, rozwój złożony, błony płodowe, brak błon płodowych, opieka nad potomstwem u wszystkich, całkowity brak opieki nad potomstwem, u niektórych opieka nad potomstwem, jajorodność, żyworodność, jajożyworodność, Wyjaśnienie Toki – zaloty ptasie np. taniec, nawoływanie, machanie skrzydłami, dekorowanie gniazda. Budowa jaja ptaka – narysuj w zeszycie i podpisz Przepisz podział, podaj po dwa przykłady Podział ptaków Gniazdowniki • ptaki których młode po wykluciu są nagie, ślepe i bezradne, nie potrafią same regulować temperatury swojego ciała, musza być karmione i chronione przez rodziców np. ………………. Zagniazdowniki • ptaki których młode wykluwają się pokryte puchem i już po kilku godzinach potrafią samodzielnie biegać, pływać, pobierać pokarm np. …………. . Migracje ptaków • Migracje czyli wędrówki ptaków • Przyczyny migracji: - uzupełnij i zapisz do zeszytu a)…………… b)…………… c) …………… Przykłady ptaków migrujących: a) bociany b) …………. . . c) …………… Trasa bociana białego Zadanie domowe 1. Zapisz w zeszycie wszystkie punkty – dzisiaj jest ich dużo, przeczytaj w podręczniku na temat ptaków str. 119 - 124. Proponuję notatkę pisać na spokojnie równocześnie ucząc się. Możesz to zrobić np. przez kilka dni. Możecie też wydrukować sobie np. przystosowania i wkleić – jest ich dużo. 2. Schemat notatki: a) systematyka; b) środowisko życia; c) cechy świadczące o przystosowaniu ptaków do lotu; d) podział piór i rysunek pióra; e) notatka o układzie krwionośnym; f) uzupełniona notatka o oddychaniu; g) rozmnażanie ptaków; h) budowa jaja ptaka; i) podział ptaków na gniazdowniki i zagniazdowniki + przykłady proste; j) migracje ptaków; 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. A teraz pytanka Wędrówki ptaków - …………… 1 p Ptaki , których młode po wykluciu są samodzielne - ……… 1 p Gruczoł, który wydziela tłuszcz do natłuszczania piór - ……. . 1 p Nazwa gromady omawianych zwierząt - ……. . 1 p Nazwa piór chroniących przed utrata ciepła u sójki zwyczajnej - …. . 1 p Rodzaj oddychania u ptaków - …… 1 p Grupa komórek, z której rozwija się nowy organizm - …. . 1 p Jedno wspólne ujście dla układu wydalniczego i pokarmowego - …. 1 p Występują w jajku u gadów i ptaków, umożliwiają rozmnażanie na lądzie, podaj nazwy, - …. . 3 p Rodzaj zapłodnienia występujący u ptaków - …. 1 p Rola krwi u ptaków - …… 3 p Nazwa ptaków , które potrafią zatrzymywać się w locie, a także latać bokiem i do tyłu - …. 1 p Rozszerzenie przełyku w przedniej części przewodu pokarmowego -. . . 1 p Rodzaj układu krwionośnego u ptaków - …. . 1 p Ile obiegów krwi występuje u ptaków - …. 1 p Chronią oczy - ……… 1 p Lecimy na przerwę